مدتی پیش سایت ایکس باکس وایر ( Xbox Wire ) به طور رسمی مشخصات فنی کنسول جدید خود با نام Xbox Series X را منتشر کرد. این کنسول نسل نهمی ایکس باکس که به سرعت جای خود را در میان طرفداران باز کرده قرار است در پاییز و یا زمستان 99 یعنی اواخر سال 2020 به بازار عرضه شود. به علاوه محصول جدید سونی، پلی استیشن 5 نیز در سال 2020 به طور رسمی عرضه خواهد شد و در مورد آن نیز تا به حال اطلاعات زیادی ارائه شده است. در واقع شرکت مایکروسافت در طی رویداد The Game Awards 2019 از کنسول جدید ایکس باکس سری ایکس و مشخصات فنی این محصول به طور کامل رونمایی کرد و شرکت سونی نیز با اینکه هنوز شکل ظاهری کنسولش را به نمایش نگذاشته اما با این وجود معمار ارشد این شرکت در یک استریم ویژگی های فنی این کنسول را شرح داد.
از آنجایی که در مورد کنسول جدید سونی قبلا صحبت شده در این مقاله قرار است درباره کنسول Xbox Series X مایکروسافت صحبت شود تا اطلاعات فنی و نوع فناوری استفاده شده در آن به طور دقیق برای کاربران ارائه شود. کنسول Xbox Series X قدرتمندترین و سریعترین کنسول شناخته شده مایکروسافت تا به امروز است و برای ساخت آن تلاش زیادی شده تا رضایت کاربران را جلب کند. بنابراین این محصول با ویژگی های منحصر به فرد و قدرت بالا در اجرای بازی ها و همچنین پشتیبانی از بازی های نسل قبلی، برای بازیکنان تجربه خوبی را فراهم می کند. در این میان آستین ایوانز، کارشناس سایت دیجیتال فاندری و ویل تاتل، سردبیر ایکس باکس وایر تلاش کردند که با اعلام مشخصات فنی ایکس باکس سری ایکس کاربران را از نزدیک با این ویژگی ها آشنا کنند و حتی با اعضای تیم تولید و طراحی اش صحبت کنند. در ادامه به معرفی این ویژگی ها می پردازیم.
قدرت بی نظیر کنسول جدید Xbox Series X
کنسول های ایکس باکس سری ایکس با سه ویژگی قدرت، سازگاری با نسل های قبلی و سرعت شناخته می شوند. در این میان قدرت این کنسول، مهمترین ویژگی آن است. سابقا وقتی صحبت از قدرت می شد توجه به سمت قدرت گرافیکی کنسول ها جلب می شد به عنوان مثال جهش از قدرت گرافیکی 8 بیتی به 16 بیتی، سپس دو بعدی به سه بعدی و SD به HD و در آخر جهش به قدرت گرافیکی 4k که مختص Xbox Series X است.
این ویژگی برای گیمرها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا آن ها بیشتر به دنبال اجرای روان بازی ها بر روی دستگاه خود هستند. در واقع آن ها ترجیح می دهند که بازی ها با نرخ 60 فریم بر ثانیه و جلوه بصری عالی اجرا شود. از این رو بازی سازان برای اینکه بتوانند به چنین سطحی برسند و نیاز کاربران را برطرف کنند اقدام به ارائه راه حل خلاقانه ای کرده اند طوری که توانسته اند بین کیفیت تصویر و نرخ فریم، بالانس خوب و مناسبی ایجاد کنند. این کار برای آن ها به سادگی صورت نگرفته زیرا سر و کله زدن با محدودیت های کنسول ها کار ساده ای نیست بنابراین کنسول جدید Xbox Series X نیز برای رفع چنین محدودیت هایی ساخته شده تا تجربه روان بازی ها و گرافیک مناسب و چشم نواز را برای بازیکنان فراهم آورد.
طبق نظر یکی از اعضای تیم سازنده جیسون رونالد، با وجود اینکه ایکس باکس سری ایکس دارای قدرت پردازش گرافیکی بسیار زیادی است و از ری تریسینگ سخت افزاری نیز پشتیبانی می کند اما طبق نظر مایکروسافت قرار نیست که نسل جدید بازی های این کنسول فقط از نظر گرافیکی و رزولوشن بالاتر جلب توجه کنند بلکه تیم سازنده تلاش کرده تا کنسولی بسازد که بتواند بازی ها را در نرخ فریم 60 فریم بر ثانیه و رزولوشن 4k به راحتی اجرا کند و باعث ایجاد محدودیت برای بازی سازان نشود. در این میان آن ها برای اینکه محصول بهتری ارائه دهند خود را به چالش کشیدند و پشتیبانی از نرخ فریم 120 فریم بر ثانیه را نیز در دستور کار خود قرار دادند. در واقع هدف اصلی از ساخت Xbox Series X، برطرف کردن نیازهای بازی سازان خلاق و مستقل و همچنین بازی هایی نظیر آثار رقابتی eSports و بلاک باستر بوده است.
مقایسه نسل های مختلف ایکس باکس از نظر سخت افزاری
مایکروسافت برای اینکه بتواند به سطح مورد نظر خود درباره کنسول Xbox Series X برسد تصمیم گرفت تا از شرکت AMD که سابقه 15 ساله در همکاری با مایکروسافت از زمان ساخت ایکس باکس 360 دارد، کمک بگیرد. در این باره توضیحاتی را از زبان یکی از مدیران AMD با نام سباستین نوسبان بیان می کنیم:
Xbox Series X به خاطر نوآوری هایی که در زمینه فناوری داشته است برای بازی سازان یک کنسول ایده ال و مناسب است زیرا از قدرت خام پردازنده شخصی سازی شده متشکل از CPU هشت هسته ای AMD Zen2 و GPU RNDA2 این کنسول استفاده می شود. در واقع معماری های نسل جدید، سطح جدیدی از عملکرد و قدرت را در اختیار بازی سازان و توسعه دهندگان قرار می دهد. تا بتوانند تجربیات جدیدی خلق کنند. AMD نیز می تواند نسل بعدی Direct X را تولید کرده و باعث پیشرفت بیشتر صنعت بازی سازی شود. از سوی دیگر Xbox Series X نیز پیشرفت خوبی را از نظر بهبود عملکرد SOC و یا همان سیستم روی یک تراشه و طراحی API بین نسل های مختلف کنسول مایکروسافت داشته و از این نظر برای شرکت AMD باعث افتخار است که مایکروسافت با آن همکاری کرده است. کنسول Xbox Series X در واقع سردمدار نوآوری های فنی این نسل است. در ادامه جدولی از تفاوت ها و ویژگی های سه کنسول ایکس باکس با نام های ایکس باکس وان، ایکس باکس وان ایکس و ایکس باکس سری ایکس معرفی شده است.
| Xbox One X | Xbox Series X | Xbox One S | |
| پردازنده (CPU) | 8 هسته‌ی Jaguar در فرکانسِ 2.13 GHz | پردازنده شخصی‌سازی شده Zen 2 با هشت هسته و فرکانس 3.8 GHz | 8 هسته‌ی Jaguar در فرکانسِ 1.75 GHz |
| تراشه گرافیکی (GPU) | ۶ ترافلاپس، ۴۰ واحد CU در فرکانسِ 1.172 GHz | پردازنده گرافیکی شخصی‌سازی‌شده RDNA 2 با قدرت ۱۲ ترافلاپس و۵۲ واحد | ۱.۴ ترافلاپس، ۱۲ واحد CU در فرکانسِ 914 MHz |
| معماریِ GPU | GCN سفارشی و ویژگی‌های پولاریس | RDNA 2سفارشی | GCN سفارشی |
| حافظه/گذرگاه | حافظه GDDR5۱۲ گیگابایتی | حافظه GDDR6 16 گیگابایتی با باس 320mb | حافظه DDR3 8 گیگابایتی و ESRAM 32مگابایتی |
| پهنای باندِ حافظه | 326 GB/S | 10 گیگابایت با پهنای 560GB/s و۶ گیگابایت با پهنای 336 GB/s | GB/s 68 و ESRAM با GB/s 219 |
| ذخیره‌سازِ داخلی | 1 ترابایت هارد دیسک | ۱ ترابایت SSD NVME شخصی‌سازی شده | ۱ ترابایت هارد دیسک |
| سرعتِ ورودی/خروجی | ۱۲۰ مگابایت بر ثانیه | 2.4 GB/s خام و 4.8 GB/s به‌شکل فشرده‌سازی شده | 120 مگابایت بر ثانیه |
| ذخیره‌سازِ قابلِ ارتقا | هارددیسک قابل تعویض داخلی | اکسپشن کارت ۱ ترابایتی | هارددیسک قابل تعویض داخلی |
| ذخیره‌سازِ خارجی | پشتیبانی از هارد دیسک USB | پشتیباتی از هارد اکسترنال USB 3.2 | پشتیبانی از هارددیسک USB |
| درایوِ نوری | درایو 4K UHD Blu-ray | درایو 4K UHD Blu-ray | درایو 4K UHD Blu-ray |
تاثیر قدرت سخت افزاری Xbox Series X روی بازی ها
از مهمترین ویژگی های Xbox Series X که کاربران نیز هنگام اجرای بازی ها با آن روبه رو می شوند، پشتیبانی سخت افزاری از Raytracing است. این ویژگی باعث می شود تا جلوه های گرافیکی و نورپردازی ها بسیار زیبا و طبیعی جلوه کنند. اهمیت این ویژگی به قدری است که کارگردان فنی بازی ماینکرفت، تاثیر ری تریسینگ را در طی جلسه مربوط به ارائه جزئیات فنی کنسول Xbox Series X به خوبی روی بازی ماینکرفت نشان داد. با مقایسه این ویژگی در حالت فعال و غیر فعال یک بازی می توان به راحتی جزئیات و نورپردازی ها را مشاهده کرد. طبق توضیح این کارگردان، فناوری ری تریسینگ سبب می شود با توجه به فاصله بازیکن از اجسام، کیفیت سایه ها متفاوت باشد. به عنوان مثال اگر در قسمتی از بازی آتشی روشن باشد می توان شاهد درخشش طبیعی آتش در کنار گدازه های آن و حتی اجسام اطراف بود.
این ویژگی ها باعث ایجاد تغییراتی در کیفیت بازی های Xbox Series X می شود و آن را برای گیمرها جذاب تر و گیراتر می کند. همچنین با این ویژگی، عبور نور از شیشه و بازتاب آن نیز طبیعی تر به نظر خواهد رسید. مثلا در بخشی از بازی ماینکرفت، هنگامی که در حال عبور از یک راهرو پنجره دار هستید می توانید عبور نور از شیشه و انعکاس آن را در محیط اطراف به صورت کاملا واقع رایانه مشاهده و تجربه کنید. عبور نور مهتاب از آب و ایجاد فضایی رویایی و شگفت انگیز از دیگر ویژگی های خاصیت Raytracing در بازی ماینکرفت است.
بازی بعدی که برای نمایش قدرت کنسول Xbox Series X از آن استفاده شده بازی Gears 5 است. در واقع استودیو کوالیشن برای نشان دادن قدرت این کنسول، یک دموی فنی از بازی را روی آن اجرا کرده و تنظیمات Ultra نسخه PC این بازی را در آن اعمال کرده است. برخی از بهبودهای بیشتر نظیر رزولوشن بالاتر بافت ها و ویژگی volumetric Fog که مربوط به تنظیمات نسخه پی سی است توسط تیم سازنده بازی، برای این کنسول اجرا شده است. میان پرده ابتدایی بازی در این نسخه، در حالت 4k و 60 فریم اجرا می شود و تجربه بهتری را از میان پرده ها برای بازیکنان در حین ورود به گیم پلی به همراه دارد. البته این ویژگی تا قبل از این یعنی در ایکس باکس وان ایکس در حالت 30 فریم اجرا می شد.
زمان لودینگ بسیار سریع و امکان فعال کردن برخی از ویژگی هایی که در ایکس باکس وان ایکس قادر به فعال کردن آن نبودید از دیگر مزایای Xbox Series X است. از جمله ویژگی هایی که قبلا قادر به فعال کردن آن نبودید می توان به نورپردازی طبیعی تر در سایه زنی ها و ویژگی Contact Shadows که باعث عمق بخشیدن به تصویر می شود اشاره کرد.
بنا به گفته کارگردان فنی استودیو کوالیشن، بازی Gears 5 روی کنسول جدید Xbox Series X مایکروسافت با نرخ 100 فریم بر ثانیه اجرا می شود البته توسعه دهندگان قصد دارند تا نرخ 120 فریم بر ثانیه را که قبلا مشابه اش دیده نشده بود برای حالت های چند نفره نیز فراهم کنند. جالب اینجاست که شرکت کوالیشن برای اعمال همه این تغییرات و اجرای بازی روی کنسول جدید، تنها به چند هفته زمان نیاز داشته و این امر نشان دهنده راحتی کار بازی سازان برای اعمال تغییرات روی بازی ها است. قرار است نسخه بهبود یافته بازی Gears 5 بلافاصله بعد از عرضه Xbox Series X در اختیار کاربران قرار گیرد و به صورت رایگان برای بازیکنانی که نسخه ایکس باکس وان را خریداری کرده اند در دسترس باشد.
اهمیت سرعت در کنسول نسل جدید Xbox Series X
سرعت، یکی از مهمترین و اصلی ترین ویژگی های هر کنسول بازی به خصوص Xbox Series X است و می توان تعریف های زیادی را برای آن برشمرد. در سال های اخیر و با روی کار آمدن نسل های جدید، سرعت آن ها نیز به مرور تغییر کرد و روز به روز بر سرعت آن ها افزوده شد. مقوله سرعت نه تنها برای اجرای بازی های کامپیوتری بلکه در بسیاری از موارد مانند گوشی های هوشمند نیز اهمیت ویژه ای دارد به طوری که برای سوئیچ کردن سریع بین تجربه های مختلف نیاز به سرعت بالا کاملا احساس می شود.
از این رو سازندگان و تیم طراحی کنسول Xbox Series X نیز تلاش کرده اند تا دستگاهی با سرعت بالا و قابل قبول برای اجرای بازی ها عرضه کنند و از این طریق بتوانند به جای معطل کردن بازیکنان برای اجرای بازی، بازی را با سرعت بیشتری برای آن ها لود کنند.
در این راستا عاملی که بسیار تاثیرگذار است استفاده از SSD است. مایکروسافت از این جهت SSD را انتخاب کرد که می دانست هارد دیسک های قدیمی دیگر پاسخگوی نیازهای امروزی نیستند بنابراین با این کار پا را فراتر گذاشت و هدف خود را صرفا در لودینگ سریع بازی ها قرار نداد. بنابراین این شرکت با کنار هم قرار دادن تمام موارد، معماری جدیدی با نام Velocity را برای کنسولش در نظر گرفت. این معماری که یک معماری کاملا بهینه و انقلابی است نتیجه ارتباط نزدیک بین عوامل نرم افزاری و سخت افزاری است. یکی از افرادی که روی جنبه های فنی کنسول Xbox Series X کارکرده است باور دارد که GPU قلب کنسول، CPU مغز آن و در نهایت معماری Velocity روح آن محسوب می شود. وی می گوید: معماری Velocity سرعت قابل توجه و شگفت انگیزی را برای این کنسول ایجاد کرده و جزء یکی از نوآوری های اساسی آن محسوب می شود. این معماری انقلاب بزرگی را در ساخت بازی ها به وجود آورده است.
بازی هایی با عنوان بازی های جهان باز از این ویژگی ها تاثیر می گیرند و بازی هایی مثل Assassin’s Creed Odyssey، Red Dead Redemption 2 و Final Fantasy XV از این دسته بازی ها هستند که انتظارات کاربران را بالا برده اند. برای اینکه شاهد جهان هایی بهتر و با جزئیات بیشتر در چنین بازی هایی باشیم باید قدرت پردازش کنسول ها بالاتر رود و همچنین استریم شدن سریع تر بازی ها فراهم گردد.
بازی سازان، سابقا هنگام ساخت بازی های جهان باز، برای اینکه لود شدن تدریجی بافت ها را پنهان کنند ایده های خلاقانه ای را به کار می گرفتند. این ایده ها شامل طراحی راهروهای طولانی و صحنه استفاده طولانی از آسانسور بود اما امروزه به دلیل قدرت و سرعت کنسول هایی نظیر Xbox Series X بازی سازان می توانند به جای استفاده از ایده های قدیمی، از سیستم بسیار سریع Fast Travel برای از بین بردن زمان های لودینگ بین محیط ها استفاده کنند.
منظور از سرعت بالا در Xbox Series X صرفا سرعت اجرای بازی ها نیست بلکه از بین بردن تاخیر در حین اجرای بازی است که تیم طراحی به آن توجه زیادی داشته است. این مورد در اکثر بازی ها به خصوص بازی هایی از نوع رقابتی و حرفه ای به شدت اهمیت دارد به طوری که تیم سازنده ایکس باکس اقداماتی را برای کم کردن تاخیرهایی نظیر تاخیر در ارتباط بین کنترلر و کنسول و تاخیر ناشی از ارتباط بین کنسول با نمایشگر انجام داده است. در این راستا اعضای تیم توسعه، فناوری های جدیدی مثل Dynamic Latency Input را خلق کرده اند و برای HDMI 2.1 مشخصاتی را نیز تعریف کرده اند. اعضای این تیم همچنین ویژگی های گیمینگ مانند رفرش ریت متغیر(VRR) پشتیبانی از رفرش ریت 120 هرتز و حالت تاخیر کم اتوماتیک (ALLM) را برای این استاندارد در نظر گرفته اند.
تیم سازنده کنسول Xbox Series X برای اینکه مطمئن شود نمایشگرها می توانند از ویژگی های کنسول جدید پشتیبانی کنند در دو سال گذشته با تولید کننده های بزرگ تلویزیون همکاری کرده است. قرار گرفتن تک تک این اقدامات در کنار هم باعث پدید آمدن تجربه ای بسیار روان و سریع برای بازی ها خواهد شد.
آخرین تاثیر سرعت کنسول را می توان برای تجربه های کاربری نظیر لودینگ سریع تر به کار برد. همانطور که گفته شد این لودینگ سریع تر به خاطر استفاده از SSD در کنسول Xbox Series X است. مورد دیگر قابلیت Quick Resume است که در آن بازیکنان می توانند به راحتی بازی خود را از جایی که رها کرده اند ادامه دهند. این امکان می تواند برای استفاده همزمان از چند بازی نیز فعال شود.
در واقع بازیکنانی که به طور میانگین در طول ماه از سه یا چهار بازی مختلف استفاده می کنند می توانند از ویژگی Quick Resume برای سوئیچ کردن بین این بازی ها استفاده کنند و بازی ها را از همان جایی که رها کرده اند ادامه دهند. هنگام خاموش کردن کنسول نیز نباید نگران از دست رفتن بازی شد زیرا بازی ها در SSD ذخیره می شوند و می توان هنگام روشن کردن کنسول و یا آپدیت کردن آن، از این بازی ها دوباره بهره مند شد. در این خصوص یکی از افراد برای امتحان کردن این ویژگی کنسول خود را یک هفته از برق کشید و هنگامی که آن را دوباره به برق متصل کرد بدون نیاز به لودینگ مجدد توانست بازی را ادامه دهد.
سازگاری کنسول Xbox Series X با نسل های قبلی
ویژگی سومی که این کنسول را نسبت به سایر کنسول ها برتری داده، سازگاری آن با کنسول های قبلی است. مایکروسافت نشان داده که برای این مساله ارزش زیادی قائل است به طوری که آن را روی کنسول ایکس باکس وان و نسل هشتم نشان داده است. ویژگی Backward Compatibility نیز از همین رویکرد ناشی می شود. طراحان کنسول که خود را به نوعی گیمر می دانند بر این باورند که همه بازیکنان از بازی هایی که انجام می دهند خاطرات زیادی دارند بنابراین ترجیح می دهند که حتی با روی کار آمدن نسل های جدید کنسول ها بتوانند همان بازی ها را تکرار کنند.
هنگام معرفی Xbox Series X توسط فیل اسپنسر، مدیر ایکس باکس، کاربران بیشتر علاقه داشتند که بدانند آیا می توانند بازی های مورد علاقه خود را روی این کنسول نیز انجام دهند؟ از این رو اعضای تیم طراحی می دانستند که نسل جدید این کنسول را باید طوری طراحی کنند که بازی های مختلف کنسول های ایکس باکس وان، ایکس باکس 360 و ایکس باکس اورجینال با بهترین کیفیت قابل ارائه بر روی Xbox Series X نیز باشد. در هر حال مایکروسافت تمام تلاش خود را کرده است تا بهترین و قوی ترین کنسول خود با نام Xbox Series X را با ویژگی های جذاب و منحصر به فردش، در اختیار تمام کاربران و علاقه مندان قرار دهد.
